WasteReuse
Τα τελευταία χρόνια έχουν χρηματοδοτηθεί πολλά έργα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή άλλους φορείς σχετικά με την ανάπτυξη και εφαρμογή τεχνολογιών επεξεργασίας γεωργικών αποβλήτων. Τα έργα αυτά εστιάζουν κυρίως στην ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών επεξεργασίας των αποβλήτων καθώς και βελτίωσης των διαδικασιών και σταδίων της παραγωγής με σκοπό τη μείωση του ρυπογόνου φορτίου των αποβλήτων.
Εκτός από τις τεχνολογίες τις οποίες έχουν αναπτύξει ερευνητές και επιστήμονες, αξιόλογες προσπάθειες, με πολύ καλά αποτελέσματα τις περισσότερες φορές, έχουν γίνει και από τον επιχειρηματικό κόσμο ή και ιδιώτες οι οποίοι έχουν αναπτύξει τεχνολογίες βελτίωσης των σταδίων παραγωγής με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των τελικών προϊόντων και την ελαχιστοποίηση του όγκου των αποβλήτων και ως εκ τούτου της υποβάθμισης του περιβάλλοντος που προκαλείται από τη διάθεσή τους.
Τα επεξεργασμένα απόβλητα (υγρά, στερεά ή κομπόστ) τα οποία παράγονται από τις τεχνολογίες αυτές θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν στην άρδευση και τη λίπανση καλλιεργειών, μετά την αξιολόγησή τους και τον καθορισμό συγκεκριμένων όρων και προϋποθέσεων σχετικά με την καταλληλότητά τους εφόσον βέβαια επιβεβαιωθεί ότι δεν προκαλούν φυτοτοξικότητα και περιβαλλοντικά προβλήματα.
Σχεδόν όλες οι τεχνολογίες που έχουν αναπτυχθεί περιλαμβάνουν μεθόδους επεξεργασίας υγρών και στερεών αποβλήτων με σκοπό την ασφαλή διάθεση στο έδαφος, στο υδάτινο περιβάλλον ή την επαναχρησιμοποίηση στη γεωργία. Εντούτοις, προκειμένου τα κάθε είδους επεξεργασμένα απόβλητα, τα οποία πολλές φορές χαρακτηρίζονται από υψηλό οργανικό και ανόργανο φορτίο, να μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια στη γεωργία, θα πρέπει να εκπονούνται ακριβείς, ενδελεχείς και αξιόπιστες μελέτες, οι οποίες θα επικεντρώνονται σε δύο κύρια σημεία: το έδαφος και τις καλλιέργειες.
Όσον αφορά το έδαφος, η συνεχής διάθεση επεξεργασμένων ή μη αποβλήτων είναι πιθανόν να προκαλέσει σοβαρή υποβάθμιση των ποιοτικών ιδιοτήτων και της γονιμότητάς του, εφόσον για οποιοδήποτε λόγο δεν προσδιορισθούν και εφαρμοστούν συγκριμένοι περιορισμοί και προϋποθέσεις. Για παράδειγμα, ιδιότητες όπως η υφή του εδάφους, το pH και η περιεκτικότητά του σε θρεπτικά συστατικά, οι οποίες διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην εκτίμηση της ικανότητάς του να δεχθεί απόβλητα θα πρέπει να προσδιορίζονται, να παρακολουθούνται, να καταγράφονται και να αξιολογούνται.
Η προστασία και η βελτίωση των ιδιοτήτων του εδάφους είναι απαραίτητες για τη γεωργία καθώς το έδαφος είναι ο βασικός χρησιμοποιούμενος πόρος στον τομέα αυτό. Η χρήση οργανικών αποβλήτων ως πρόσθετα στο έδαφος μπορεί ενδεχομένως να βελτιώσει τις ιδιότητές του και να εφοδιάσει το έδαφος με θρεπτικά συστατικά, απαραίτητα για την ανάπτυξη των καλλιεργούμενων φυτών. Ωστόσο, κακές πρακτικές εφαρμογής οργανικών αποβλήτων στο έδαφος μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια θρεπτικών συστατικών λόγω έκπλυσής τους. Αυτές οι μη-σημειακές (διάχυτες) πηγές ρύπανσης προκαλούν συνήθως υποβάθμιση του περιβάλλοντος, ευτροφισμό των επιφανειακών υδάτων αλλά και πιθανούς κινδύνους για την υγεία του ανθρώπου.
Εξαιτίας της ιδιαιτερότητας του θέματος καθώς και της αυξανόμενης περιβαλλοντικής ευαισθησίας, η οποία πλέον διέπει τα περισσότερα κοινωνικά στρώματα, οι αποφάσεις που λαμβάνονται και υλοποιούνται σχετικά με τη χρήση επεξεργασμένων γεωργικών αποβλήτων στην αγροτική παραγωγή, θα πρέπει να τεκμηριώνονται από μελέτες και πειραματική ανάπτυξη βελτιωμένων μεθόδων κατεργασίας των αποβλήτων. Οι μέθοδοι αυτές θα πρέπει να παράγουν κατεργασμένα απόβλητα κατάλληλα για εφαρμογή στο έδαφος αλλά και να βοηθούν την ανάπτυξη διαφόρων καλλιεργούμενων ειδών με σύγχρονη ελαχιστοποίηση του κινδύνου υποβάθμισης της ποιότητας του περιβάλλοντος. Οι μελέτες και οι πειραματισμοί θα πρέπει να επικεντρώνονται στη συσσώρευση θρεπτικών συστατικών στο έδαφος ως συνέπεια της εφαρμογής αποβλήτων, στην ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών διαχείρισης των επεξεργασμένων αποβλήτων καθώς και στον προσδιορισμό των επιπτώσεων στις ιδιότητες του εδάφους.
Πριν τη χρήση επεξεργασμένων αποβλήτων στο έδαφος είναι απαραίτητος ο προσδιορισμός όλων των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών τους, τα οποία θα πρέπει να συσχετιστούν με τις ιδιότητες του εδάφους. Έτσι, απώτερος στόχος θα πρέπει να είναι η εφαρμογή των αποβλήτων ώστε το έδαφος να μπορεί είτε να αφομοιώσει φυσικά, δηλαδή να φιλτράρει πιθανές τοξικές ουσίες αποτελεσματικά, είτε να τις καταστήσει ανενεργές μειώνοντας την κινητικότητά τους, είτε να τις αποδομήσει με αποτέλεσμα στα μεγαλύτερα βάθη να φτάνουν σχετικά καθαρά εκχυλίσματα και συγχρόνως το έδαφος να μπορεί να διατηρεί τις ιδιότητες και ικανότητές του διασφαλίζοντας έτσι τη βιωσιμότητά του.
Όσον αφορά τις καλλιέργειες, η αντοχή των καλλιεργούμενων φυτών στα επεξεργασμένα απόβλητα που πρόκειται να εφαρμοστούν, θα πρέπει να αξιολογείται λεπτομερώς, καθώς και οι πρακτικές και μέθοδοι εφαρμογής των αποβλήτων με σκοπό να επιτευχθούν μικρές εισροές (νερό και θρεπτικά συστατικά), υψηλή απόδοση, προϊόντα υψηλής ποιότητας, χαμηλό κόστος παραγωγής και κατά συνέπεια αύξηση του εισοδήματος των αγροτών.
Συμπερασματικά, προκειμένου να καθοριστούν κατευθυντήριες γραμμές, όροι και προϋποθέσεις χρήσεις των επεξεργασμένων γεωργικών αποβλήτων στην αγροτική παραγωγή, απαιτείται η ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής, η οποία λαμβάνει υπόψη τα χαρακτηριστικά του καλλιεργούμενου εδάφους, το είδος της καλλιέργειας, το περιβάλλον και τους αγρότες, ενώ επιπλέον αναγνωρίζει αυτές τις παραμέτρους ως μέρη του ίδιου συστήματος τα οποία είναι αλληλένδετα και συνεχώς αλληλεπιδρούν.
Μία τέτοια ολοκληρωμένη προσέγγιση θα μπορούσε να επιτευχθεί με συλλογή, μελέτη και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που έχουν προκύψει από την ανάπτυξη σχετικών τεχνολογιών μέσα από ερευνητικά έργα, τα οποία χρηματοδοτούνται από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς. Η συλλογή, πειραματική μελέτη και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων αυτών θα μπορούσε να αναδείξει βέλτιστες τεχνολογίες επεξεργασίας γεωργικών αποβλήτων και εφαρμογής τους στη γεωργία.
Στα πλαίσια του WasteReuse επιδιώκεται η ανάπτυξη εναλλακτικών αγροτικών πρακτικών με χρήση επεξεργασμένων γεωργικών αποβλήτων, όπως αυτά παράγονται τα τελευταία χρόνια μετά την εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών επεξεργασίας. Πριν την ανάπτυξη των πρακτικών αυτών προβλέπεται συλλογή δεδομένων σχετικά με τις τεχνολογίες που έχουν αναπτυχθεί, κατηγοριοποίησή τους ανάλογα με την καταλληλότητα των αποβλήτων που παράγονται και χρησιμοποιούνται στην καλλιέργεια διαφόρων φυτών σε διαφορετικές κλιματικές και εδαφικές συνθήκες. Για την τελική αξιολόγηση των τεχνολογιών αυτών προβλέπεται η εκπόνηση μελετών Ανάλυσης Κινδύνου και Ανάλυσης Κύκλου Ζωής.
Επιπλέον, η προστασία της ποιότητας του εδάφους, η οποία συνήθως αγνοείται σε τέτοιου είδους μελέτες, θα εισαχθεί και θα αναγνωρισθεί ως αναπόσπαστο μέρος των πρακτικών που θα αναπτυχθούν.
Τέλος, το έργο θα προσδιορίσει, θα αναπτύξει και θα προτείνει συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις για τη χρήση επεξεργασμένων ή μη οργανικών αποβλήτων στη γεωργία όπως επίσης και σχετικές νομοθετικές παρεμβάσεις στην πολιτική της Ε.Ε για την επαναχρησιμοποίηση των αποβλήτων αυτών στον αγροτικό τομέα.
